Giun tim trên chó

Bệnh giun tim là một căn bệnh nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong ở vật nuôi ở nhiều nơi trên thế giới. Nguyên nhân là do một loài ký sinh trùng đặc biệt sống trong tim, phổi và các mạch máu của chó, gây ra bệnh phổi nặng, suy tim và tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể. Bệnh giun tim ảnh hưởng đến chó, mèo và chồn sương, nhưng giun tim cũng sống ở các loài động vật có vú khác, bao gồm chó sói, cáo, sư tử biển và — trong một số trường hợp hiếm gặp — con người.  

Chó là vật chủ tự nhiên của giun tim, có nghĩa là giun tim sống bên trong chó sẽ trưởng thành, giao phối và sinh con. Nếu không được điều trị, số lượng của chúng có thể tăng lên. Bệnh giun tim gây tổn thương lâu dài cho tim, phổi và động mạch, đồng thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của chó rất lâu sau khi hết ký sinh trùng. Vì lý do này, cho đến nay, phòng ngừa giun tim là lựa chọn tốt nhất và việc điều trị—khi cần thiết—nên được thực hiện càng sớm càng tốt trong quá trình phát bệnh.

Bệnh giun tim lây truyền từ vật nuôi này sang vật nuôi khác như thế nào?

Muỗi đóng một vai trò thiết yếu trong vòng đời của giun tim. Giun tim cái trưởng thành sống trong chó tạo ra những ấu trùng giun tim siêu nhỏ gọi là microfilariae lưu thông trong máu. Khi muỗi đốt và hút máu của động vật bị nhiễm bệnh, muỗi vô tình sẽ hút phải những các ấu trùng giun tim, chúng phát triển và trưởng thành thành ấu trùng “giai đoạn lây nhiễm” trong khoảng thời gian từ 10 đến 14 ngày. Sau đó, khi muỗi bị nhiễm bệnh đốt phải bạn chó, mèo hoặc động vật hoang dã nhạy cảm khác, ấu trùng truyền nhiễm sẽ lắng đọng trên bề mặt da của động vật và xâm nhập vào vật chủ mới qua vết thương do muỗi đốt. Khi ở trong vật chủ mới, phải mất khoảng 6 tháng để ấu trùng trưởng thành thành giun tim trưởng thành. Khi trưởng thành, giun tim có thể sống từ 5 đến 7 năm ở chó và 2 hoặc 3 năm ở mèo. Do tuổi thọ đặc trưng của giun tim, mỗi mùa muỗi có thể dẫn đến số lượng giun trong vật nuôi bị nhiễm bệnh ngày càng tăng.

Tại Việt Nam, với sự khí hậu nhiệt đới ẩm nhiều mưa đặc trưng, muỗi đã và đang phát triển rất nhiều tại các khu vực, nhất là những khu vực gần sông, ao hồ môi trường phát triển thuận lợi cho lăng quăng. Kết hợp giữa sự phát triển của vật trung gian truyền bệnh cũng như vòng đời phát triển, Hiệp hội Giun tim Hoa Kỳ khuyến nghị chủ nuôi nên “suy nghĩ 12” (1) đưa thú cưng của bạn đi xét nghiệm giun tim 12 tháng một lần và (2) cho thú cưng của bạn phòng ngừa giun tim 12 tháng một năm (phòng ngừa giun tim hàng tháng với thuốc tẩy giun có thành phần phòng ngừa ấu trùng giun tim)

Cách phát hiện, chẩn đoán bệnh giun tim trên chó

Tôi cần biết gì về xét nghiệm giun tim?

Bệnh giun tim là một bệnh nặng, tiến triển. Càng phát hiện sớm thì cơ hội phục hồi của thú cưng càng cao. Nếu có, có rất ít dấu hiệu bệnh sớm khi chó  bị nhiễm giun tim, vì vậy việc phát hiện sự hiện diện của chúng bằng xét nghiệm giun tim do bác sĩ thú y thực hiện là rất quan trọng. 

Xét nghiệm chỉ cần một mẫu máu nhỏ từ thú cưng của bạn và nó hoạt động bằng cách phát hiện sự hiện diện của protein giun tim. Một số bác sĩ thú y xử lý xét nghiệm giun tim ngay tại bệnh viện của họ trong khi những người khác gửi mẫu đến phòng thí nghiệm chẩn đoán. Trong cả hai trường hợp, kết quả  sẽ có được một cách nhanh chóng. Nếu thú cưng của bạn có kết quả xét nghiệm dương tính, bạn có thể yêu cầu xét nghiệm thêm.

Khi nào con chó của tôi nên được kiểm tra?

Tất cả các con chó nên được kiểm tra nhiễm giun tim hàng năm và việc này thường có thể được thực hiện trong chuyến thăm khám định kỳ để chăm sóc phòng ngừa. Sau đây là hướng dẫn về kiểm tra và thời gian:

• Chó con dưới 7 tháng tuổi có thể bắt đầu phòng ngừa giun tim mà không cần xét nghiệm giun tim (phải mất ít nhất 6 tháng để chó có kết quả xét nghiệm dương tính sau khi bị nhiễm bệnh), nhưng nên xét nghiệm 6 tháng sau lần khám đầu tiên, xét nghiệm lại 6 vài tháng sau và hàng năm sau đó để đảm bảo chúng không có giun tim.

• Những con chó trưởng thành trên 7 tháng tuổi và trước đây không thuộc diện phòng ngừa cần được xét nghiệm trước khi bắt đầu phòng ngừa giun tim. Họ cũng cần được kiểm tra 6 tháng, 12 tháng sau và hàng năm sau đó.

• Nếu có sai sót trong việc phòng ngừa (một hoặc nhiều liều bị trễ hoặc bị bỏ lỡ), chó nên được xét nghiệm ngay lập tức, sau đó xét nghiệm lại sáu tháng sau đó và hàng năm sau đó.

Việc kiểm tra hàng năm là cần thiết, ngay cả khi chó được phòng ngừa giun tim quanh năm, để đảm bảo rằng chương trình phòng ngừa đang có hiệu quả. Thuốc trị giun tim có hiệu quả cao nhưng chó vẫn có thể bị nhiễm bệnh. Nếu bạn chỉ bỏ lỡ một liều thuốc hàng tháng—hoặc cho uống muộn—điều đó có thể khiến con chó của bạn không được bảo vệ. Ngay cả khi bạn cho dùng thuốc theo khuyến cáo, chó của bạn vẫn có thể nhổ hoặc nôn ra một viên thuốc trị giun tim—hoặc bôi thuốc bôi ngoài da. Phòng ngừa giun tim có hiệu quả cao nhưng không hiệu quả 100%. Nếu bạn không làm xét nghiệm cho chó, bạn sẽ không biết chó của mình cần được điều trị.

Phòng ngừa bệnh giun tim trên chó

Vòng đời của giun tim gần như toàn bộ trong hệ tim mạch, mạch máu nên các phương pháp phòng ngừa phải có khả năng hoạt động trong hệ mạch mà không gây tổn hại đến cơ quan khác của cơ thể con vật.

• Thuốc tẩy giun: Một số thuốc tẩy giun đặc biệt như sản phẩm Endogard có các chất có khả năng vượt qua và di chuyển bên trong mạch máu để tiêu diệt ấu trùng giun tim. Việc phòng ngừa bằng thuốc tẩy giun yêu cầu phải được duy trì hàng tháng để đảm bảo không tạo khoảng trống thời gian cho giun tim phát triển.

• Phòng ngừa vật truyền trung gian: Vật trung gian lây truyền bệnh giun tim trên chó là muỗi. Trong quá trình sống và sinh hoạt của chó nhà, chúng ta nên lưu ý việc phòng chống sự phát triển của muỗi trong sinh hoạt hoặc sử dụng các biện pháp phòng tránh muỗi gây bệnh bằng các dạng thuốc bôi chống muỗi